De Standaard kent Ipsos niet, en Ipsos kent zichzelve niet

Bij De Standaard zijn ze vandaag weer in hun nopjes, want ze kunnen over een enquête klappen. Samen met Le Soir en de RTBf lieten zij de firma Ipsos zevenhonderd drieëntachtig Belgen ondervragen (geen willekeurig aantal lezer: 783 is het priemgetal negenentwintig, maal drie tot de derde en gij nu!) en dat levert stof voor enkele paginaatjes, wellicht ook de komende dagen nog:

"BELG ZIET SPANNING MET ISLAM OPLOPEN"

roept de voorpagina,
en binnenin spreekt Bart Sturtewagen van de

Wil om elkaar ruimte te geven

Zaten wij daar op te wachten, op die wetenschap? Is zoiets niet tastbaar zonder enquêtes? Ik spreek niet voor politici/journalisten, nog minder voor politicologen, maar weten niet alle gebruikers van het openbaar vervoer, niet alle voetgangers in de stad, niet alle liefhebbers van cartoons, van historische citaten, van Mozartopera's, van Bouddhabeelden, van kunst in het algemeen, weten ook niet alle vrouwen, kortom niet alle beschaafde burgers dat al lang?
Misschien spelen er voor onze achteruitboerende pers markteconomische eisen: enquêtes kosten ongetwijfeld minder dan feitenjournalistiek. Echt gebeurde dingen vertellen is bovendien lastiger, minder comfortabel, en zeker minder paars. En het ís ook niet simpel om verslag te doen – van een moord bijvoorbeeld – als je niet eens de voornaam van een meerderjarige arrestant mag noemen, tenzij die een christelijke patroonheilige heeft.
Eerst nog iets over die firma Ipsos, die haar Head Office heeft aan de Avenue de la Couronne 159 – 1050 Brussels – Belgium.. Zó, en niet anders staat het op de site van mijn krant, en noch van de RTBf noch van de Soir verwacht ik dan enig bezwaar, maar DS had misschien een kanttekeningetje mogen maken. Et alors? zeggen zij daar, want dat citaat is door ongeveer al hun journalisten afzonderlijk al eens vers ontdekt, ik meen zelfs ongeveer gelijktijdig met die van De Morgen.
Bij Ipsos hebben ze vanzelfsprekend een CEO, en een Director Belgium, een Research Executive Belgium &cet, maar het blijft een Franse firma, genoteerd op de beurs van Parijs. Wél doen zij daar hard hun best om de klassieke Franse civilisatie achter zich te laten. Tenminste dat leid ik af uit hun amerikanizerende, en bijgevolg infantiele en lege reclamekreet: “It’s up to you!”.
Dat Ipsos, net als andere enquêteurs, er wel eens flink naastpakt zal niemand behalve kwaliteitsjournalisten verwonderen, maar zelfs van hen had ik verwacht dat een devies als “Nobody’s Unpredictable” hun argwaan had kunnen wekken.
Is immers niet de clou van alle afgeleiden van de sociologie, waaronder het enquêteren, dat elk individu juist wél onvoorspelbaar is en dat er enkel – en dan nog soms – over groepen iets betrouwbaars kan worden verteld?
Aan enquêteurs kun je beter nooit geld spenderen lijkt mij, maar als je dat voor je eigen comfort per se wil, dan is het uitkijken naar een bedrijfje dat tenminste de eerste begrippen, de uitgangspunten van de zogenaamde maatschappijkunde lijkt te beheersen.

Maar hallelujah, we hebben nu cijfers! Die mogen dan even somber zijn als de realiteit op straat, zij hebben tenminste het voordeel dat je er een draai aan kunt geven. Studenten, weet ik nog, hebben tijdens de blok soms de neiging hun tijd te verliezen met het ordenen en herschikken van hun studeertafel. Op de duur zullen zij toch aan de slag moeten, en al geeft dat formele gedoe tijdelijk wat rust, straks moet er iets substantieels voor de dag komen.

In die zin begrijp ik een journalistieke fraze als: vrees voor botsende beschavingen even groot als tolerantie. Die geeft immers meteen aan waarom al dat gequantificeer geen zin heeft. Dimensioneel verschillende, uiterst vage termen als vrees en tolerantie verdragen geen vergelijking. Een wederzijdse implicatie ertussen, een gelijkheidsteken dus, is al helemaal ridicuul.
Bart Sturtewagen vertelt ons nog eerlijk dat die hele telefoonenquête eigenlijk niet zoveel voorstelt, een ruwe maatstok zegt hij, want bijvoorbeeld de groep van moslims werd niet goed bereikt. Blijkbaar zijn het niet enkel rockconcerten waar die groep voor past. Maar goed: bij hen alvast geen vrees voor een botsing van beschavingen. In tegenstelling met intellectuelen, aldus Sturtewagen: Opmerkelijk is dat met name hooggeschoolden en mensen met een kaderfunctie of een vrij beroep somber gestemd zijn over de interreligieuze spanningen. Terwijl je zou verwachten dat zij, vanuit hun bevoorrechte positie en beschutte omgeving, relatief gematigder zouden denken op dit gebied.
Een hoog aantal angstigen constateert Sturtewagen, maar misschien stond er op de redactie toen juist een liedje van die brave Vermandere op. De boude veronderstelling dat intellectuelen misschien iets beter op de hoogte zijn van de bloedige geschiedenis van die godsdienst durf ik nauwelijks te maken, maar: is een somber gestemde mens voor Sturtewagen ook automatisch een minder gematigde? Wat betekent die term "gematigd" trouwens? Wat betekent overigens zijn titel, als hijzelf toegeeft dat de moslims onvoldoende ondervraagd konden worden?
Dat de christelijk-atheïstische Europeanen ruimte willen geven aan moslims, is dunkt mij al lang aangetoond. Het omgekeerde nooit. Een kerk bouwen in een islamitisch land, waar zou dat kunnen? Sterker: een oorlogsmonument dat in een Rotterdamse buurt, De Baarsjes, stond – natuurlijk van lang vóór er een moskee werd gebouwd – moest wég vonden de aangename nieuwe bewoners. Dat monument had een "te christelijke uitstraling".

Ik weet het, dit is gewoon een feit, één uit vele misschien, maar geen wetenschappelijk cijfer. Toch, waar zat die wil van Sturtewagen om elkaar ruimte te geven?

Hij besluit licht kortademig dat er niet geheel onverwacht een duidelijke behoefte bestaat aan nog maar eens meer informatie. Ja, feiten graag! en die zullen wij van De Standaard krijgen.

Een krant die wél feiten rapporteert, de NRC, schreef over De Baarsjes. In Nederland is men de enquêtes al een tijdje voorbij, en komt men terzake. Het monument is teruggeplaatst. Die Nederlanders wensen blijkbaar dat Nederland Nederlands blijft.

Ook hier zullen enkele zaken weer op hun plaats moeten komen.