Letermes (de)liberatie/ion (Politiek Incorrect)

"Vliegt de Blauwvoet, storm op zee!". Ondertussen is die storm al verder landinwaarts getrokken en circuleert nu boven de Westhoek, waar het thans Elio's banvloeken bliksemt en Didiers verwensingen dondert. De wellicht meest beruchte inwoner van de regio Ieper, Vlaams minister-president Yves Leterme (CD&V), heeft het binnen het Belgische machtsbestel wel helemaal verkorven na zijn felle uitspraken donderdag in het Franse dagblad Libération. Amper een dag later stonden de Vlaamse - maar vooral Franstalig-Waalse kranten - bol van de berispingen (komende uit voornamelijk Franstalige hoek) omtrent Letermes woorden. "Beledigend", noemde Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) het gewoonweg, hoewel hij er vanuit gaat dat het om een "vertaalfout" of "verkeerd Frans woordgebruik" ging.

Eerste vraag: waarom doet Leterme een interview in een dagblad als Libération? In feite betreft het niet alleen een interview met de Vlaamse minister-president, maar wordt dit interview voorafgegaan door een anderhalve bladzijde tellende inleiding voor de Franse lezer over België, haar geschiedenis, haar institiotionele inrichting en de totstandkoming van het federalisme. Merk op dat deze relatief objectieve inleiding gevolgd wordt door een interview met de Vlaamse minister-president, waarin zeer harde woorden in voor kwamen. Ten tweede kan men zich afvragen waarom Leterme zijn bikkelharde statements in een buitenlandse krant moest doen. Wist hij dat zijn gecontesteerde bevliegingen zouden leiden tot een communautaire rel, en zocht hij daarom toevlucht tot een Frans - en in tegenstelling tot Le Monde en Le Figaro niet zoveel gelezen - dagblad om zijn mening te ventileren, in de hoop dat het verzwolgen zou worden in de Franse mediazee, ver buiten het gezichtsveld van de Belgische newswatcher. Dat opzet is dan alleszins mislukt. En waarom dan juist in Libération? Het blad werd in 1973 opgericht door de marxistische filosoof Jean-Paul Sartre, en is derhalve voorzien van een zeer expliciete linkse signatuur. Zouden de Franse communisten Leterme soms gunstig gezind zijn?

Hoe het ook zij, de Di Rupo's, Durants en Reyndersen hebben gelijk: Letermes uitspraken waren beledigend. Dat de onwil van de Franstaligen (vooral in de faciliteitengemeenten) - ook van de bewindslui en het koningshuis - om Nederlands te spreken berust op een gebrek aan intelligentie ["Mais apparament les francophones ne sont pas en état inttelectuel d'apprendre le néerlandais"], is gewoonweg een groffe belediging aan het adres van Vlaanderens buurvolk. Het is bovendien onjuist: de onwil van de Franstaligen om zich in de Vlaamse faciliteitengemeenten - en de Brusselse rand in het bijzonder - te integreren is helemaal niet te wijten aan een te kleine talenknobbel. Het is eerder het gevolg van een imperialistische geest - onder het verhulde mom van het peronaliteitsprincipe - die nog verre van weggedeemsterd is.

Er zit dus duidelijk een strategie achter deze uitspraak. Ze kan echter in één woord samengevat worden als zijnde populistisch. Is het misschien de bedoeling van Leterme Vlaamsgezinde kiezers die van CD&V (en N-VA) naar het radicale Vlaams Belang zijn overgelopen terug in de christen-democratische stal te krijgen? En was dit harde taalgebruik dan eigenlijk niet meer of niet minder dan een lokaas? En waren de reacties van de Franstalige politici dan wel gemeend? Misschien was het een voorgeprogrammeerd scenario waarbij Leterme door een eensgezind Franstalig front in het defensief werd gedrukt om zo het medeleven - en sympathie - van de radicale Vlaams-nationale kiezer te verkrijgen. Op die manier zou het Vlaams Belang immers verzwakt kunnen worden, iets wat voor iedere Belgische machtspartij - aan weerszijden van de taalgrens - een goede zaak is.

Dit scenario is redelijk reëel. Want in de analyses van de Vlaamse en Waalse krantenkolommen kwamen alleen maar Letermes "harde" uitspraken aan bod in verband met de inwoners van de faciliteitengemeenten, het 'ongeluk' in de geschiedenis dat tot het ontstaan van België heeft geleid, het feit dat alleen het koningshuis, de nationale voetbalploeg en bier Vlamingen en Walen nog bindt en dat België geen specifieke meerwaarde meer biedt. Op die manier wordt de indruk gewekt dat Leterme zich tot het radicale separatisme heeft bekeerd, en misschien zelfs geen Belgische ambities in de Wetstraat meer koestert. Maar de allerlaatste alinea van het interview legt de machiavellistische strategie bloot. Hierin komt de ware Leterme - de ware tsjeef van het CVP-tricolore-establishment - te boven:

LIBERATION: "Zou een onafhankelijk Vlaanderen de huidige politieke realiteit vervangen van een Belgische staat die steeds meer op een lege schelp lijkt?"

LETERME: "Het is waar dat dit maar zeer weinig zou veranderen. Maar ik ben geen principiële separatist: op korte termijn zie ik het voordeel van een onafhankelijk Vlaanderen niet in, zelfs als we het alleen perfect zouden redden. Er zijn nog enkele dingen die we tezamen kunnen doen, zoals de interpersonele solidariteit voor de gepensioneerden en zieken. Tenslotte moet je met twee zijn om te kunnen scheiden, zoals u weet."

[LIBERATION: "Une Flandre indépendante changerait-elle beaucoup la réalité politique actuelle d'une Belgique qui ressemble de plus en plus à une coquille vide?"

LETERME: "Cela changerait très peu de chose, c'est vrai. Mais je ne suis pas séparatiste par principe: je ne vois pas la valeur ajoutée à court terme d'une Flandre indépendante, même si elle pourrait parfaitement se débrouiller seule. Il y a certaines choses que l'on peut encore faire en commun, comme, par exemple, la solidarité interpersonelle pour les retraites et les malades. Et puis, vous savez, pour divorcer, il faut être deux."]

Leterme overtuigd separatist? Bovenstaand citaat wijst er duidelijk op dat dit niet het geval is. Bovendien gaat de minister-president er vanuit dat je met twee moet zijn om te kunnen scheiden. Weet Leterme dan niet dat een tweederde meerderheid in het Vlaams parlement voldoende kan zijn om de Belgische staat haar laatste adem uit te blazen? Het enige wat dit vergt is politieke moed. En wilskracht om niet alleen het parlement, maar ook het Vlaamse volk van de separatistische noodzaak te overtuigen. Die wils- en overtuigingskracht kun je alleen maar opbrengen door de troeven en toekomstkansen van Vlaanderen extra in de verf te zetten. Niet door op een doordeweekse manier in een buitenlandse krant met opgespoten spierballen te rollen en wat losse flodders te schieten.

Tenslotte: is Leterme nog wel geloofwaardig wanneer hij stelt dat zijn partij na de verkiezingen in 2007 pas mee een federale regering wil vormen als er nieuwe bevoegdheidsoverdrachten naar de gewesten zullen plaatsvinden, en dat de vorming van een federale regering ondergeschikt is aan de Vlaamse belangen. Diezelfde soort echo's hebben we ook al enkele jaren terug gehoord in verband met de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. Ondertussen zijn we augustus 2006, en Vlaanderen wacht nog steeds vol ongeduld op Letermes "5 minuten politieke moed". Komaan, Yves, vooruit met de... geit!