Het Europese recht op vrije meningsuiting (WillemCoppenolle.be)
Het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding (CGKR) heeft er een nieuwe zondebok bij. Toen Paul Beliën in een (intussen verwijderd) opiniestuk omtrent de moord op Joe Van Holsbeek de allochtone daders "roofdieren" noemde, die “van kleinsaf [...] tijdens het jaarlijkse offerfeest [hebben] geleerd hoe ze warmbloedige kuddedieren moeten kelen” werd tegen hem een klacht ingediend wegens racisme op het internet. Tegenwoordig kan dat anoniem via de recentelijk opgerichte Cyberhate-website van de overheid.
Velen zullen het verwonderlijk vinden dat de uitspraken van Beliën in de Verenigde Staten als betrekkelijk banaal worden aanzien. Het is voor hen ook moeilijk te vatten dat organisaties als de KKK of neo-nazistische groeperingen in de Verenigde Staten zich probleemloos op het recht op vrije meningsuiting kunnen beroepen, terwijl dit in Europa ondenkbaar is. Vandaar ook dat de klacht tegen Beliën in Amerika nauwgezet wordt gevolgd: recentelijk verscheen een opiniestuk in The Washington Post waarin felle kritiek werd geüit op de Belgische inperking van de vrije meningsuiting. (Toch even verwijzen naar de McCarthy witch-hunts en de huidige houding tegenover terrorisme: Amerika heeft evenmin een schoon geweten inzake vrije meningsuiting.)
De reden van het verschil tussen het Europese en het Amerikaanse recht op vrije meningsuiting is historisch te verklaren. Terwijl in de Verenigde Staten al enkele eeuwen een absoluut recht op vrije meningsuiting bestond, zijn gelijkaardige grondrechten op Europees niveau pas effectief geworden na de Tweede Wereldoorlog. Ze werden vastgelegd in het EVRM, samen met andere rechten en vrijheden, met als doel elke Europese burger voorgoed voor de racistische verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog te behoeden. Het zou dan ook contradictorisch zijn, mocht iemand zich op het recht op vrije meningsuiting kunnen beroepen om discriminatoire uitspraken te mogen doen (het EVRM bepaalt overigens uitdrukkelijk dat dergelijk rechtsmisbruik niet toegelaten is).
De strikte naleving van de racismewetten in ons land, en de implicaties daarvan voor het recht op vrije meningsuiting hebben ook een politieke oorzaak: ze worden gebruikt als instrumenten bij uitstek om Vlaams Belang van de macht te weerhouden. Elke mening die volgens de overheid deviant of politiek-incorrect is, kan ermee worden bestraft.
Het recht op vrije meningsuiting moet echter absoluut zijn. Censuur en gedachtenpolitie zijn in een vrije, democratische maatschappij onaanvaardbaar. Bewustzijn is de kern van het mens-zijn. Het niet kunnen uiten van de gedachten die eruit ontstaan is een flagrante schending van mensenrechten. Ook als die mening bepaalde gevoelige punten in een maatschappij blootlegt, kan deze niet verboden worden. Wel integendeel, kritiek moet worden aangewend om maatschappelijke debatten op gang te brengen.
Bovendien wordt racisme niet opgelost door een beperking van de vrije meningsuiting: een gevangenisstraf of een geldboete verandert helemaal niets aan de mening van een persoon. Siegfried Verbeke gelooft vandaag nog steeds dat er geen holocaust is geweest. Filip Dewinter staat nog steeds achter het klassieke Vlaams Blok-programma. En Paul Beliën zal, indien het tot een veroordeling komt, na afloop van zijn straf nog steeds dezelfde mening hebben over de daders van de moord op Joe Van Holsbeek.
De bepalingen van het EVRM zijn overigens vooral van toepassing op de verhouding tussen de overheid en zijn onderdanen (zgn. verticale werking). Tot op vandaag zijn juristen het niet eens over de vraag of de grondrechten van het EVRM ook tussen burgers onderling gelden (horizontale werking). Het naleven van enkel de verticale werking zou inderdaad een nieuwe holocaust kunnen voorkomen: de overheid mag, o.g.v. het EVRM immers niet discrimineren.
Aan het EVRM enkel verticale werking toekennen, zou dus best wel een goede oplossing kunnen zijn. Enerzijds wordt het doel van de grondrechten niet miskend: indien de overheid niet mag discrimineren in haar handelen en in het uiten van haar mening, kan ze onmogelijk de vervolging van een bepaalde groep mensen op poten zetten. Een dergelijke interpretatie doet dus geen afbreuk aan het doel van de wet. Bovendien krijgt de overheid zo een voorbeeldfunctie, eerder dan de huidige situatie waarin de overheid een sanctie-orgaan is. Anderzijds blijft bij een verticale werking het recht op vrije meningsuiting (en alle grondrechten van het EVRM) absoluut geldig voor de burgers zelf, zonder enige beperking.
Het doel van de beperking van de vrijheid van meningsuiting, nl. racisme bestrijden, is nobel. Racisme is verwerpelijk, het oordelen over mensen op basis van hun afkomst, geaardheid of geloof onaanvaardbaar. Het middel om racisme te bestrijden, nl. de beperking zelf van het individuele recht op vrije meningsuiting, is echter efficiënt noch acceptabel. Racisme bij burgers kan immers niet worden bestreden met wetten en straffen. Het moet vanzelf uit een gezonde, vrije maatschappij verdwijnen.
posted by Willem Coppenolle @ 02:43
11 comments
11 Comments:
Het gaat al lang niet meer over racisme-bestrijding, vrees ik maar wel over het monddood maken van uw tegenstander, zeker op ideologisch vak.
Idd, iedereen discrimineert wel es, bewust of onbewust, in zijn uitspraken. Alleen krijg je de indruk dat enkel VB'ers hiervoor worden vervolgd...
Noch Paul Belien, noch Luc Van Balberghe (twee bloggers met een CGKR-klacht aan hun broek) zijn voor zover ik weet lid van het VB.
Beweren dat enkel VB'ers worden vervolgd lijkt me dus niet correct. Wel zou je kunnen stellen dat de geschriften waarvoor ze worden vervolgd, het best aansluiten bij het gedachtengoed van het VB, maar dat is logisch voor artikels die kritisch zijn tegenover de multiculturele maatschappij en het immigratiebeleid.
Racisme is inderdaad verwerpelijk. Maar, racisme is ook een uiterst subjectief concept, en dus volkomen ongepast als 'excuus' voor vrijemeningsuitingbeperking.
Racisme is verwerpelijk, maar zo is aangekweekt anti-amerikanisme evenzeer, als een uiting of vorm van 'racisme'. En de verwijzingen van Coppenolle naar "McCarthy witchhunts" en naar de "huidige houding tegenover terrorisme" zijn duidelijke uitingen van irrationeel anti-americanisme. Beide gevallen hebben absoluut niets te maken met beperkingen op vrijemeningsuiting. In de USA wordt niemand veroordeeld voor het uiten van meningen. De first amendment is absoluut daaromtrent, en er is geen amerikaanse rechtbank die iemand zal veroordelen voor het louter uiten van een mening.
Het belangrijke onderscheid in dit verband is niet tussen "absoluut" en "relatief" (vrijemeningsuitingsrecht), maar wel tussen meningen en daden. In een echte democratie houdt het strafrecht zich enkel bezig met daden, en NIET met meningen.
@Anonymous: Volledig akkoord dat de oorlog tegen het terrorisme en de Patriot Act de vrije meningsuiting niet beperken. Misschien beperken ze wel de privacy, maar dat is in Europa evenzeer zo.
Toch had ik graag van jou vernomen waarom de campagne van McCarthy tegen communisten niet te vergelijken zou zijn met de huidige heksenjacht op extreem-rechts in België. En waarom het McCarthyisme niets te maken had met de vrije meningsuiting. Op dat vlak denk ik dat Willem wel degelijk een punt heeft.
Ik begin het een beetje beangstigend te vinden: ik anti-amerikanistisch??
Wat is dit? Een politiek-correcte strekking binnen de politiek-incorrecte strekking? Al wie kritiek levert op Amerika is niet politiek-incorrect?
Interessante evolutie...
@ Willem Coppenolle
Ik heb niet het etiket van "anti-amerikanisme" op uw persoon geplakt. Ik heb wel verwezen naar twee specifieke "uitingen van aangekweekt anti-amerikanisme". Dat is een subtiel onderscheid. Zoals u zelf schreef, niemand heeft een volkomen "schoon geweten", en dat zelfs iemand als u af en toe naief-linkse nonsens uit perverse westerse zelfhatende media 'nabootst', dat kan toch niet echt verbazen.
Over de grond van de zaak, de absolute noodzaak van respect voor het constitutionele individuele recht op vrijemeningsuiting, zijn we akkoord.
@ Luc Van Braekel
Ik ben geen historische expert van de "McCarthy witch-hunts", maar ik meen wel te weten dat zij fundamenteel niets direct te maken hebben met het constitutionele recht op vrijemeningsuiting. Omtrent de juiste draagwijdte van die "witch-hunt" worden vandaag nog steeds boeken en artikels geschreven, en in amerikaanse juridische/historische/politieke kringen blijven bepaalde aspecten ervan controversieel. Het zou alleszins misleidend zijn van het voor te stellen alsof daar brede eensgezindheid over zou bestaan, en zelfs de uitdrukking "with-hunt" in deze context blijft controversieel, vandaag meer dan ten tijde van de triomf van de naief-linkse orthodoxie (Carter etc...) in de USA een paar dekaden geleden.
U kent de brede context ervan zelf wel. De vroege naoorlogse jaren, het Stalinisme, het verlies van het nucleaire monopolie en de angst voor mutually-assured destruction, de meedogenloze spionnen-strijd, de attractie van het internationale communisme als (slecht begrepen) ideologisme bij vele westerse naievelingen, de talrijke indicaties van halve en/of hele communistiche 'sympathisanten' in amerikaanse ministeries en daarbuiten, enz....
Binnen die context bekeken heeft de toenmalige senator van Wisconsin zich toen aan 'politiek theater' bezondigd, via publieke 'hearings' en dergelijke. Voor een tijdje was het populair van een jacht op 'communisten'-binnen-de-amerikaanse-overheid' te ondernemen. In de toenmalige geopolitieke context was dat wel begrijpelijk, maar het 'sukses' van McCarthy (in termen van populariteit) was maar erg kortstondig en zijn 'methodes' werden vlug afgewezen, zowel door de publieke opinie als door de meeste van zijn collega-politiekers.
De MCCarthy "witch-hunts" waren POLITIEK THEATER, MAAR GEEN "JUDICIAL PROCEEDINGS". Zij hebben zonder twijfel er toe geleid dat een aantal ambtenaren hun job hebben verloren, en dus van job zijn moeten veranderen. In sommige gevallen waarschijnlijk onterecht; in andere gevallen is ACHTERAF duidelijk gebleken dat McCarthy gelijk had wat betreft het spionnen-karakter van sommige van zijn vermeende 'victims'.
Mijn kernpunt is dat de MCCarthy witch-hunts GEEN voorbeeld zijn van een juridische veroordeling voor het uiten van een opinie, en ook GEEN voorbeeld van een 'gewone wetgeving' die een constitutioneel recht verkracht. Er bestaat geen constitutioneel recht voor ambtenaren om eender welke mening te mogen uiten, zelfs niet om eender welke opinie te mogen aanhouden. Als we over het arbitraire van amtenarenbenoemingen of van amtenarenafdankingen zouden beginnen, dan zijn we morgen nog bezig. Maar, tijdens de Mc carthy jaren werd er niemand veroordeeld in een 'court' voor het uiten van een opinie. Het zou dus fundamenteel oneerlijk zijn van bewust de MCarthy with-hunts van een halve eeuw geleden te vergelijken met hedendaagse aanslagen van de Belgische wetgever (en bij implicatie ook de juridische macht in Belgie) op het constitutionele recht van vrijemeningsuiting.
Ik zie wel parallellen tussen het McCarthyisme en de huidige heksenjacht, omdat het voor McCarthy ook al voldoende was dat iemand communistische sympathieën uitte, om hem aan "harassment" te onderwerpen, voor een onderzoekscommissie te dagen enz. Dat de mensen die voor de rest niks mispeuterd hadden uiteindelijk vrijuit gingen, neemt niet weg dat ze lastig werden gevallen en aan een vernederende procedure werden onderworpen.
Formeel hebt u gelijk, McCarthy zijn onderzoekscommissie onderzocht "un-american *activities*", het louter uiten van meningen was dus niet strafbaar. Maar loutere meningsuitingen waren wel voldoende om verdacht te worden van meer.
Op dezelfde manier is het zo dat zelfs als Paul Belien en Luc Van Balberghe zouden vrijgesproken worden, of als de klacht geseponeerd zou worden, de staat, het CGKR en Jozef Dewitte gewonnen zullen hebben: zij hebben hun "harassment" kunnen uitvoeren, ze hebben bloggers kunnen lastig vallen en vernederen, ze hebben hun mentale terreur en intimidatie kunnen uitoefenen vanuit hun confortabele en onaantastbare positie van overheidsdienst en ambtenaar.
@ Van Braekel
Ik kan wel een beetje begrip opbrengen voor uw "parallellen", en ik heb geen bepaalde sympathie voor "heksenjachten". Echter, het is nodig van de zaken in een gepast perspectief te plaatsen.
Het fundamentele probleem met hedendaagse Belgische "heksenjachten" is dat er een Belgische wetgeving bestaat die het uiten van opinies (zeer subjectief!!) strafbaar maakt. Dat is een ongeoorloofde open deur voor politiek machtsmisbruik, voor juridische 'miscarriage of justice', en - nog belangrijker - ondermijnend voor de democratie op termijn. Er bestaat niets vergelijkbaar vandaag in de USA, niet vandaag en ook niet in de tijd van McCarthy een halve eeuw geleden.
Natuurlijk, geen enkel individu zou willen onderworpen worden aan "mentale terreur en intimidatie", en u zult ook wel begrijpen uit het voorgaande dat mijn sympathie hier ligt bij de slachtoffers (Belien en Van Balberghe) en zeker niet bij intimidatie-instrumenten als het CGKR en Leman of De Witte. Maar, de grote 'culprit' in Belgie blijft (a) de wetgever (met constitutie-verkrachtende wetgeving) en ook (b) de morele vaandelvlucht van de juridische macht, en niet ambtelijke instrumenten als het CGKR.
Men moet ook proberen realistisch te blijven bij het leggen van "parallellen". Wat is een "heksenjacht" in een echte democratie, waar vrijemeningsuiting effectief gegarandeerd blijft? In de USA is het parlement (Congress) het primaire politieke orgaan. Dat orgaan functioneert in belangrijke mate via allerlei commitees en sub-commitees waarvoor allerlei mensen regelmatig worden 'getrokken', en waar zij dikwijls 'aan de tand' worden gevoeld. Doorgaans zijn het bedrijfsleiders, ambtenaren, generaals, regeringsleden, allerlei 'experten' die zich daar regelmatig terecht het voorwerp van 'een heksenjacht' zouden kunnen voelen. Bijvoorbeeld, wie de jongste 'congressional hearings' over olieprijzen heeft gevolgd, zou zelfs enige sympathie voor de 'heksen', i.e. de CEO's van Shell en Exxon kunnen voelen, enz... Een democratie kan niet goed functioneren zonder 'investigative' powers voor het parlement. Het alternatief zou massale corruptie zijn.
Terug naar McCarthy.
1) Ik denk niet dat u zo maar kunt affirmeren dat die mensen die "vrijuit gingen" zo maar "voor de rest niks mispeuterd hadden". Verre van. Wanneer uw democratische natie (uw politiek bestel) in een overlevingsstrijd verwikkeld zit met een totalitaire grootmacht en ideologie, zowel in een algemene koude oorlog als in daarmeesamengaande 'hete' punten rond de wereld, dan is het aanhouden van sympathie voor die ideologie zeker een vorm van "mispeuteren". Dat wil niet zegggen dat al die sympathisanten effectief 'spionnen' waren gelijk de Rosenbergs, enz..., maar ik zou zeker niet zegggen dat ze niets mispeuterden. En ik zou ook zeggen dat ze dan geen morele claim zouden kunnen maken op een overheidssalaris van de polity die ze willen helpen vernietigen, en waarvoor belastingbetalers moeten betalen en sommigen daaronder zelfs effectief vechten en sterven in talrijke 'hete' episodes van de Koude Oorlog.
2) Het lijkt me nogal logisch dat "meningsuitingen" voldoende kunnen zijn om te leiden tot "verdenkingen van meer". De kern van de zaak hier is NIET dat men verdacht kan worden van "iets", maar WEL wat die "meer" omvat en of die "meer" gepast is om in het strafrecht te behoren. Het feit blijft dat men in de USA niet juridisch kan veroordeld worden voor het louter uiten van opinies, ongeacht tot welke "verdenkingen" die opinies zouden kunnen aanleiding geven. Ook niet in de tijd van McCarthy.
Het McCarthynisme heeft mijn inziens toch gelijkenissen met de hedendaagse heksenjacht. Zoals Luc stelde ging het daarin vaak meer over welke sympathiën en opvattingen dat je had dan of je plannen maakte om de Amerikaanse regering om ver te werpen. Maar McCarthy was iets zeer onamerikaans, ontstaan in een periode van internationale spanning. Een jonge Ronald Reagan heeft ooit in een hoorzitting zelf het recht op vrije meningsuiting verdedigd voor de communisten op basis van dezelfde gronden als vandaag.
McCarthy was (integenstelling tot vandaag) maar een loner die zijn medestanders stel van hem vervreemde en later door zowel republikeinen en democraten is afgewezen.
Dus daar naar verwijzen, lijkt me verre van anti-amerikaans. Zoals Willem al stelde, een kritisch blik is miljoenen keer beter dan welke politiekcorrecte blik waar dan ook.
Wat wel anti-amerikaanisme is de recente heropleving van films over die periode, vooral door Clooney, die vooral de bedoeling hebben om vandaag politiek te gaan spelen, zoals parallelen proberen te trekken tussen McCarthy en Bush.
Een reactie posten
<< Home