Manipuleer de Stemmenkampioen! (Hoegin)

Stephan Bogaert stuurde verleden week een mail rond waarin hij militanten opriep zich samen met familie en vrienden massaal te registeren bij De Stemmenkampioen. Aanleiding was het slechte resultaat van zijn partij, de VLD, in een lokale peiling naar het stemgedrag voor de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen. Maar wat is eigenlijk de beste manier om De Stemmenkampioen te manipuleren?

Laten we beginnen met de oproep van Stephan Bogaert. Ik sluit niet uit dat hij werkelijk meent dat het resultaat van de VLD in die peiling te laag was in verhouding tot de werkelijkheid, en dat hij dus niet de resultaten wil vervalsen, maar wel corrigeren. En omdat de meeste mensen fundamenteel eerlijk zijn, zelfs als ze iets oneerlijks willen doen, vermoed ik dat de militanten die zich naar aanleiding van Bogaerts oproep hebben geregistreerd bij De Stemmenkampioen eerlijk geantwoord hebben, onder andere ook op de vraag op welke partij zij gestemd hebben bij de vorige verkiezingen. En daarmee verdween meteen ook een groot deel van het beoogde effect.

Eén van de klachten van Stephan Bogaert is dat volgens hem CD&V oververtegenwoordigd was bij de Antwerpse versie van De Stemmenkampioen. Een peiling die zichzelf een beetje respecteert past echter «compartimentisatie» toe, wat betekent dat de populatie opgedeeld wordt in kleine compartimentjes. Binnen elk compartimentje wordt dan de evolutie gemeten, en die compartimentjes worden dan uiteindelijk in de juiste verhouding terug bij mekaar gezet om het globale resultaat te berekenen. Dat betekent dat een oververtegenwoordiging van CD&V-kiezers eigenlijk geen probleem is. Die compartimentisatie zorgt er meteen ook voor dat wanneer een bepaalde partij probeert De Stemmenkampioen te manipuleren, het effect daarvan vrijwel nul is zelfs als de manipulatie niet opgemerkt wordt. Een voor de hand liggende compartimentisatie is immers die op basis van wat de panelleden bij de vorige verkiezingen hebben gestemd, maar verder ook geslacht natuurlijk, leeftijd, woonplaats, opleiding, enz…

Compartimentisatie lost natuurlijk niet alle manipulatie op, en men kan wiskundig berekenen hoeveel VLD-militanten Stephan Bogaert moet werven voor De Stemmenkampioen om de partij bijvoorbeeld 1% hoger te laten scoren. Voor de oefening heb ik de laatste uitslag van De Stemmenkampioen genomen, namelijk die van juni 2006 met 15.330 deelnemers. Met als uitgangspunt de electorale winst- en verliesstromen van juni 2005 en een fictieve verdeling van de panelleden wat betreft hun keuzes voor 13 juni 2004 heb ik dan een fictieve transformatiematrix opgesteld die zonder manipulatie de uitslag van juni 2006 levert. Op basis daarvan kan dan uitgerekend worden hoeveel VLD-kiezers Stephan Bogaert moet leveren om de score van de partij op te krikken, afhankelijk van welke partij zij opgeven als de partij waarvoor zij in 2004 gestemd hebben:

Manipulatie	VLD +1%	VLD +2%	VLD +3%	VLD +4%
CD&V-N-VA	169	352	551	769
Vlaams Belang	190	398	626	878
sp.a-SPIRIT	150	317	505	718
VLD	453	1079	1994	3457
Groen!	153	361	659	1121
Onbeslisten	153	738	—	—

Uit de resultaten van deze simulatie (die uiteraard met een korrel zout genomen moeten worden) blijkt dat opdat de oproep van Stephan Bogaert enig effect zou hebben dat significant genoemd kan worden, hij al snel een paar duizend VLD-kiezers naar De Stemmenkampioen moet lokken. Probleem is dan natuurlijk dat indien hij daarin ook effectief zou slagen, dit meteen ook sterk zou opvallen. Indien de nieuwe panelleden echter opgeven dat zij in 2004 voor een andere partij hebben gestemd kan een veel groter effect bekomen worden met beduidend minder mensen. Probleem is echter dat er dan wel degelijk sprake is van uitgesproken bedrog, en ook hier zouden de nieuwe panelleden opvallen. Wanneer in de loop van een week tijd zich plots een paar honderd nieuwe VLD-kiezers aanmelden die beweren in 2004 voor pakweg CD&V, Vlaams Belang of sp.a gestemd te hebben, dan valt ook dat op. Daar komt nog bij dat de verdere compartimentisatie van het panel van De Stemmenkampioen enerzijds het effect van zulke manipulaties nog verder reduceert, en tegelijkertijd harder doet opvallen.

Conclusie van dit alles: het is bijzonder moeilijk om een peiling zoals De Stemmenkampioen te manipuleren wanneer het panel al meer dan 10.000 leden bevat. Eigenlijk komt ook hier de beruchte uitspraak van Jozef Stalin om de hoek kijken die ik een paar maanden geleden al eens citeerde: «Wie stemt beslist niets. Wie de stemmen telt beslist alles.» Dat betekent dat diegene die het best geplaatst is om De Stemmenkampioen te manipuleren Frank Thevissen is, niet Stephan Bogaert. Oproepen om in te schrijven voor De Stemmenkampioen omdat het resultaat van de eigen partij «te laag» is komt dus eerder zielig over, maar voor een politicus voor wie mediabelangstelling alfa en omega is, zeker een paar maanden voor de verkiezingen, bestaat er eigenlijk geen slechte reclame, en was de vijf minuten bekendheid in een nationale krant natuurlijk leuk meegenomen.