De Witte v Verhofstadt: wie is wiens baas? (Hoegin)

De laatste dagen hebben Jozef de Witte, directeur van het Centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding (CGKR), en Eerste Minister Guy Verhofstadt in De Standaard openlijk een ruzie uitgevochten. Vraag: wie is hier eigenlijk wiens baas?

De ruzie begon met een opinieartikel van Jozef de Witte op dinsdag. In dat artikel hekelt hij vooral de VLD, omdat die partij tegen de fameuze praktijktests is waaraan bedrijven kunnen onderworpen worden om te onderzoeken of zij zich racistische gedragen tijdens sollicaties. Dezelfde dag nog reageerden Guy Verhofstadt en zijn kabinet omdat de directeur volgens hen aan politiek deed, waarna het weer de beurt was aan Jozef de Witte om de volgende dag in de krant te verklaren dat hij «geen partijpolitieke spelletjes speelt». Voorlopig laatste aflevering is dat hij «op het gaspedaal drukt» bij de presentatie van zijn jaarrapport, door er nog maar eens op te hameren dat de regering uitvoeringsbesluiten voor de praktijktests moet maken.

Nu is het CGKR wel een autonome openbare dienst, maar dat neemt niet weg dat de wet tot oprichting van die dienst duidelijk vermeldt dat het centrum bij de Eerste Minister thuishoort. Artikel 3 stelt dan weer dat het centrum «volkomen onafhankelijk» is, en dat één van zijn opdrachten is «adviezen en aanbevelingen te richten tot de overheid». Ook Guy Fransen in De Standaard merkt dit op, maar dringt niet erg aan bij de vraag of het opinieartikel van Jozef de Witte een advies of aanbeveling genoemd kan worden, en of een opinieartikel in een krant wel het juiste communicatiemiddel is om dat advies of die aanbeveling over de maken aan de overheid, c.q. de federale regering en de Eerste Minister.

Mijn indruk na lezing van het opinieartikel van Jozef de Witte is dat het niet gaat om een aanbeveling of advies, maar dat één van de regeringspartijen, met name de VLD, ferm de les gespeld wordt. En aangezien dit in het openbaar gebeurt, kan men niet anders dan besluiten dat Jozef de Witte aan politiek probeert te doen, zoals hij zelf ook zegt. Hij verdedigt zich wel met het schaamlapje dat «als de sp.a tegen die tests is en dat openlijk zegt, dan geldt [zijn] kritiek evenzeer voor de sp.a,» maar de sp.a werd niet vermeld in zijn oorspronkelijk opinieartikel, en erg aandringen bij de sp.a om kleur te doen bekennen doet hij toch ook niet. Blijft hoe dan ook dat «aan politiek doen» niet hetzelfde is als «adviezen of aanbevelingen tot de overheid richten». Overigens: ook de media schijnen niet erg aan te dringen om de sp.a kleur te doen bekennen. Die partij wordt met andere woorden mooi uit de wind gehouden door zowel Jozef de Witte als de media.

Hoe dan ook is hiermee duidelijk dat precies dat waarvoor de critici gewaarschuwd hebben, werkelijkheid is geworden: het CGKR is een monster van Frankenstein geworden dat de politici niet meer onder controle hebben. Het CGKR werd immers opgezet als een soort van onderzeeër om het Vlaams Blok/Belang te bestrijden, en moest zo onafhankelijk mogelijk gemaakt worden opdat de traditionele partijen hun handen in onschuld zouden kunnen wassen wanneer het Vlaams Blok/Belang de facto verboden zou worden door initiatieven van het centrum. Dat was dan ook wat zij deden na het proces tegen het Vlaams Blok. Probleem is nu dat die onderzeeër van koers veranderd is en één van de regeringspartijen onder vuur neemt. En omdat het CGKR zo onafhankelijk gemaakt werd, slaagt Guy Verhofstadt er niet in de directeur te dwingen het roer weer om te slaan en enkel op het Vlaams Belang te mikken.

Blijkbaar voelt Jozef de Witte zich sterk genoeg om te kunnen volharden in de boosheid zonder te moeten vrezen voor zijn job. Johan Leman bekwam zo'n conflict minder goed, en hij voelde zich uiteindelijk gedwongen ontslag te nemen, maar een belangrijk verschil deze keer is dat de politieke kleur van Jozef de Witte vertegenwoordigd is in de federale regering. Hij is immers de broer van Lode de Witte, de huidige socialistische provinciegouverneur van Vlaams-Brabant, en geniet dus ongetwijfeld enige dekking uit de hoek van de sp.a. Misschien ook daarom dat zijn opinieartikel alleen tegen de VLD gericht was, en de sp.a voorlopig mooi buiten schot mag blijven?

Benieuwd hoe dit uiteindelijk zal aflopen.