Bart De Viking (Politiek Incorrect)

Zouden er soms verkiezingen in aantocht zijn in dit vredige Belgenlandje? In Mechelen, de Dijlestad waar vroeger niet alleen de Habsburgse keizerlijke familie, maar tegenwoordig ook VLD-keizer Bart Somers gehuisvest is, loopt de electorale koorts alleszins hoog op. Want de VLD-voorzitter deed gisteren namelijk een verwoede poging om de diepblauwe kiezer - niet in het minst uit het bedrijfsleven - aan de blauwe partij te binden voor komende gemeenteraadsverkiezingen. En dat zal nodig zijn, gezien de vele klachten vanwege het bedrijfsleven over het lokale bestuur (hoge belastingen, bestuurlijke inefficiëntie,...)

Somers' idee is nu om het systeem van werkloosheidsuitkeringen om te vormen naar Deens model: Een hoge uitkering, maar als tegenprestatie beperkt in tijd. Indien de VLD-voorzitter echt naar zulk een Deens model wil evolueren, dan betekent dit dat iedere werkloze maximaal vier jaar een werkloosheidsuitkering kan krijgen (dit is thans het geval in Denemarken). Voor België betekent dit dat 26,15% van de huidige werkzoekende volledig werklozen (meer dan drie jaar werkloos) uit de uitkeringsboot zal vallen. Maar dan kan men zich nog de vraag stellen of die beperking in de tijd wel voldoende is: buiten ons royaal systeem van werkloosheidsuitkeringen, kent deze "welvaartsstaat" ook nog de zogenaamde 'leeflonen'. En hoewel de selectiecriteria om in aanmerking te komen voor een leefloon overwegend streng zijn (zo wordt er bij de berekening van het toegekende leefloon rekening gehouden met het bezit van roerend en onroerend goed. Hoe meer deze waard zijn, hoe minder het OCMW bijpast voor het leefloon), kan men zich afvragen of het risico niet groot is dat men van de werkloosheidsuitkering recht naar het leefloon overstapt.

Dat de uitkeringen in de tijd zouden worden beperkt is dus een positieve zaak. Het tweede aspect van Somers' plan draait echter negatiever uit: op dit moment kan een werkloze op ongeveer 60% van zijn vroegere loon als werkloosheidsuitkering krijgen. Dat betekent dat de maximale uitkering 1.046 euro per gezinshoofd bedraagt. Somers wil die 60% optrekken tot 70 à 75%. In Denemarken is dit zelfs 80 à 90%. Dat Somers die uitkeringen dus wil optrekken kan vanuit sociaal oogpunt nobel lijken. Alleen loert er een heel groot gevaar om de hoek: de werkloosheidsval. De werkloosheidsval treedt op wanneer het voor een werkloze niet of weinig interessant is een (doorgaans laag betaalde) job te aanvaarden. In de EU15 is België het tweede land waar die werkloosheidsval het meest precair is: een laag betaalde job (= 67% van het loon van een gemiddelde productiearbeider) levert amper 10% meer loon dan een werkloosheidsuitkering. Het is overigens geen toeval dat het EU-land dat als allereerste op de werkloosheidsvallijst prijkt... jawel... Denemarken is! Hoe valt overigens de nog niet zo lang genomen beslissing van de federale regering om een werkbonus in te voeren - juist om die werkloosheidsval in te dijken! - nog te rijmen met Somers' idee om de werkloosheidsuitkering te verhogen. Dit is absurd. Dit is Belgisch!

Somers' voorstel werd, vooral vanuit vakbondskringen, echter zeer lauw ontvangen. Steeds weer wordt er gewezen op het feit dat er geen "heksenjacht" op werklozen moet worden georganiseerd, maar dat er veeleer een "activeringsbeleid" van werklozen moet komen. Een terminologie die nog dateert uit de veelgeprezen "actieve welvaartsstaat" van de paars-groene regering-Verhofstadt I. We zien ondertussen wat dat "activeringsbeleid" reeds heeft opgeleverd: Vorig jaar riep de RVA 49.960 werzoekenden bij zich, om te peilen in hoeverre zij een inspanning hebben geleverd in een zoektocht naar een nieuwe job. Ruim 1/3 van hen bleek onvoldoende inspanningen geleverd te hebben! Toch werden slechts 850 van hen tijdelijk en beperkt geschorst, en amper 77 definitief. Vooral aan Waalse zijde wordt het terzake echt wel gortig gemaakt: Slechts 4,4% van de gesanctioneerden komt uit het Waals landsgedeelte. De reden hiervoor is een oud zeer: de regionale arbeidsdienst, de Forem, weigert haast stelselmatig aangifte te doen bij de RVA. Conclusie: er kan hoegenaamd niet worden gesproken over een pro-actief arbeidsbeleid. Na de wortel wordt het dus ook hoog tijd dat de stok wordt gehanteerd.
Maar Somers heeft helaas het verhaal niet helemaal afgemaakt. Een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd is één zaak. Maar daarnaast moet ook de toegankelijkheid tot de arbeidsmarkt drastisch vergemakkelijkt worden. Het arbeidsmarktbeleid bestaat tenslotte niet uit aparte fragmentjes, maar uit één coherent geheel. Samen met de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd is een verlaging van de fiscale druk op alle gebied (voornamelijk loonkost) onontbeerlijk: het is bekend dat iedere procent loonkostverhoging ook eenzelfde procent werkgelegenheid vernietigt, wat gelijk staat aan ongeveer 30.000 jobs in België. Een heel pak dus. Als die loonkosten dus - drastisch! - verlaagd zouden worden, betekent dit logischerwijze een aanmaak van nieuwe jobs. Op die manier worden de werkloze uitkeringsgerechtigen niet naar het leefloon - of erger nog: de armoede - geduwd; maar naar de arbeidsmarkt. Ook het zelfstandigen- en ondernemingsleven moet verder aangemoedigd worden. Hiervoor is buiten een verlichting van fiscale lasten ook een inkrimping van de paperasserij meer dan nodig. Het opstarten van een onderneming zou geen 27 dagen, maar hoogstens een halve week (zoals in de VS) in beslag mogen nemen. Kortom, alleen door een effectieve uitroeiing van onze asociale "sociale welvaartsstaat" kan de werkgelegenheidsgraad de hoogte in worden gestuwd. Het beperken in tijd van de werkloosheidsuitkering is daar een onderdeel van, maar zoals reeds gezegd is er meer vereist.

Ten slotte moet er ook op gewezen worden dat alleen binnen een regionaal - Vlaams - kader van zulke maatregelen iets in huis kan komen. Dat het juist de corrupte PS was die het luidst moord en brand schreeuwde bij de lancering van Somers' voorstellen ("stigmatisatie van langdurig werklozen") hoeft niet te verbazen. Met een werkloosheidsgraad van om en bij de 18% in Wallonië zou het de partij van de Waalse minister-president bijgevolg sieren een toontje lager te zingen.