SP.A leidt aandacht af van de echte problemen

De SP.A wil de lonen en ontslag vergoedingen van topmanagers zowel in de privé- en overheidsbedrijven gaan inperken. Hiervoor werd aan de staatssecretaris van Overheidsbedrijven een opdracht gegeven met het oog op de volgende verkiezingen. Eerste vraag: sedert wanneer werkt een staatssecretaris voor een politieke partij? Tweede vraag: is deze opdracht economisch relevant en zijn er geen ernstiger problemen die hiermee verdoezeld worden?
(verschenen in De Standaard op 5 Mei 2006. Hieronder de onverkorte versie).

De problematiek van de hoge lonen van sommige managers is in wezen een non-issue, in die zin dat zij een verwaarloosbare impact hebben op de economische prestaties van ons land. Daarenboven is dit is een zaak voor de aandeelhouders en zeker niet voor de staatssecretaris van overheidsbedrijven. Veel van die topmanagers zijn zeker hun loon waard. Als ze dat niet zijn, dan moeten de aandeelhouders of in casu de controlerende overheid correctief opterden. Ook al moet er af en toe geherstructureerd worden, de juiste topmanager met een goed team kan op termijn veel arbeidsplaatsen redden en aandeelhouderswaarde veilig stellen. Voor overheidsmanagers, al dan niet politiek benoemd, is de vraag of zij hun loon wel waard zijn, wel terecht.

Even doordenken

Laat ons even de redenering doortrekken. Wie verdient er nog teveel in de ogen van de afgunstige rode kameraden? Wellicht iedereen, behalve zijzelf. Elke politicus gaat met een fikse som naar huis ook al zijn sommigen zelden aanwezig in het halfrond. De meesten zijn zelfs niet meer rechtstreeks door de burger verkozen en van de 6000 topambtenaren en politici vertikt een groot deel zijn vermogensaangifte uit te voeren. Wat kan nog verder als onrechtvaardig bestempeld worden? Bv. dat een ambtenaren pensioen riant hoger ligt dan dit van een gewone werkmens en zeker in vergelijking met dit van een zelfstandige. Afpakken dus. En zo kunnen we nog lang doorgaan. De afgunstideologie vindt altijd wel dat de zon ten onrechte op iemands anders plekje schijnt.

Nu even ten gronde. Door het debat over de managerslonen naar voor te schuiven, leidt men de aandacht af van de werkelijke problemen, waaronder de hoge belasting op de lonen voor iedereen, waarbij de hoge lonen in aan het hoogste marginale tarief worden belast. De overheid zelf gaat zelfs met het grootste deel lopen. De marginale hoge tarieven zijn een oorzaak van minder competiviteit omdat men dan moeilijker de juiste mensen kan aantrekken (als die al niet naar het buitenland vertrokken zijn). De marginale effectieve belastingsdruk is nog hoger voor wie vanuit een vervangingsinkomen terug gaat werken en is de reden waarom er een miljoen werklozen in de belastingsval gevangen zitten. Eens te meer voert men dus het verkeerde debat, waarbij men impliciet het onderscheid tussen totale loonlasten en nettolonen uit het oog verliest. Ook de hoge lonen van de managers van overheidsbedrijven zijn in wezen irrelevant. Men zou beter de discussie voeren over het nut van de overheidsparticipatie in deze sectoren. Dit zou de kans bieden om de belastingdruk voor iedereen te verlagen, en zodoende de loonlasten te verlagen terwijl de nettolonen gespaard blijven. Het effect hiervan zou vele malen groter zijn dan een steriele discussie over hoge managerslonen.

Nu, toegegeven, er zijn uitschieters en misbruiken. Er is Picanol, maar dat heeft de boel sneller opgekuist dan de wet kon gemaakt worden. Bij gezonde privé-bedrijven weten de aandeelhouders en de buitenwereld perfect en vrij snel wat er in het bedrijf omgaat. Er zijn daar regels voor zoals het houden van een dubbele boekhouding en de plicht transparant te communiceren. “Corporate Governance en Transparancy” is niet alleen een noodzakelijke bedrijfspolitiek maar wordt zelfs door de wet opgelegd.

Corporate Governance en transparency

Maar hoe zit het met de overheidssector die toch de helft van onze economie uitmaakt? Die zit op dat gebied nog in het stenen tijdperk want zelfs al in de middeleeuwen kende men de dubbele boekhouding. Onze overheid houdt een kas boekhouding. M.a.w. “gegoven is gegoven” en ten hoogste mag het rekenhof jaren na datum een rapport opstellen dat dan zo snel mogelijk genegeerd wordt. Dat de overheid ondertussen boekhoudkundige trucs uithaalt waarvoor een gewone bedrijfsleider jaren de gevangenis in mag, is blijkbaar geen issue voor de betrokken overheids-CEOs want die zijn door de burger met een blanco mandaat toegedacht.
Zou men wel een analytische boekhouding instellen voor de overheidsdiensten, dan zou men vaststellen dat vooreerst een afname van de kost van de administratie alleen al de belastingsdruk met de helft zou kunnen laten verminderen. De ECB heeft dat een paar geleden uitgerekend. Men zou ook vaststellen dat heelwat overheidsbedrijven al decennia lang verlieslatend zijn en er monopolistische praktijken op nahouden. Sabena heeft dat 70 jaar volgehouden. De Spoorwegen, de Post en vele andere diensten worden nog steeds kunstmatig in leven gehouden, ondanks hun monopolie positie. Politiek en vakbonds gekleurde raden van bestuur zijn dan ook geen voorbeelden van voorbeeldig bestuur. In Antwerpen werd een paar jaar geleden boekhoudkundige onregelmatigheden vastgesteld van meer dan 200 miljoen euro terwijl we het raden hebben naar de rest. Behalve een zwart schaap dat dan nog zo naïef was om als wraak de uitbetalingen te blokkeren, is daar geen enkele topmanager armer van geworden. De begroting en de analytische boekhouding is nog steeds zoek. Zelfs de Antwerpse schepenen krijgen die niet te zien.

Tenslotte heeft de S.PA het over de buitensporige ontslagvergoedingen. Die zijn er zeker, maar dan is de vraag of de remedie erin bestaat ze te gaan beperken. Een assertiviteitstraining voor aandeelhouders zal hier wellicht meer aarde aan de dijk brengen. Bij de overheidsbedrijven zijn ze zelfs een peulschil in vergelijking met de massale geldverspilling die het gevolg is van een grootschalig mismanagement. Het is in dit mismanagement dat moet ingegrepen worden. Of is dit geen kerntaak voor een staatssecretaris van Overheidsbedrijven? Tenslotte, zijn dit de enige buitensporige ontslagvergoedingen? De buitengewoon dure maar wettelijk opgelegde ontslagregelingen voor werknemers heeft al veel werklozen gecreëerd en kunnen moeilijk als een daad van goed beheer verkocht worden. Zelfs in het vermeende Scandinavisch paradijs, dat dikwijls een voorbeeld is voor socialistische groeperingen heeft men paal en perk gesteld aan dergelijke praktijken.

Alternatieven

Wat zijn dan de alternatieven zal de lezer vragen. Die zijn er als men eens goed rondkijkt. Dicht bij huis is er Ierland dat al in de jaren 80 de overheidssector is gaan saneren. Behoudens lagere belastingen, is het land nu één van de rijkste in Europa. Slovakije, dat tot voor enkele jaren heelwat gelijkenissen vertoonde met het huidige België heeft het ouwbollige en niet-transparante systeem volledig afgeschaft en vervangen door een enkelvoudig taks van 19%, met vrijstelling en zonder aftrekposten. Op korte tijd bedraagt de economische groei er 6 % evenveel als de stijging van de lonen, zijn er 100000 jobs bijgekomen en zijn de overheidsinkomsten gestegen met 10%. Verder van hier is er Nieuw-Zeeland. Behalve het Kiwi model, levert de overheid er 3 maanden na het einde van het fiskaal jaar een volledig geauditeerde balans en resultatenrekening. Men moest hiervoor gewoon een boekhoudsysteem overnemen van een groot privé-bedrijf. Als de Belgische overheid dezelfde regels zou hanteren die ze zelf oplegt aan de privé-sector, zou vrij snel blijken waar de echte issues liggen. Het wordt misschien wel haasten, want ook een Staat kan failliet gaan

Eric Verhulst,
Voorzitter www.WorkForAll.org