Rode sociale zekerheid

Eén mei vandaag. Traditiegetrouw regent het rode toespraken. Vandenbossche, Vandenbroucke, Vande Lanotte, allemaal deden ze hun zegje. Ook de topman van het ABVV, Xavier Verboven, deed z'n best. Op elk element uit z'n toespraak reageren zou me te ver leiden. Daarom pik ik er één iets uit.

In z'n toespraak pleitte hij ervoor de sociale zekerheid federaal te houden. Een regionalisering zou immers het einde betekenen van het solidaire stelsel. U leest het goed: het einde van het solidaire stelsel.

Verboven behoort natuurlijk tot het niet bijster Vlaanderen-minnende ABVV. Een andersluidende uitspraak hadden we dan ook niet verwacht. Hoog tijd dus om zijn stelling te ontkrachtigen.

De sociale zekerheid ligt aan de bron van een grote groep van transfers, waarbij al decennia lang geld van Vlaanderen naar Wallonië stroomt.

In 2003 vloeide volgens de berekeningen van ABAFIM 3,74 miljard euro van Vlaanderen naar de andere gewesten. Wallonië ontving daarvan 56%, Brussel 44%. De laatste jaren namen deze transfers geleidelijk toe, maar sinds 1990 bleven deze wel vrij stabiel rond de 2,4%. De reden voor deze stabilisatie is het compenserende effect van de ontwikkelingen inzake de bijdragen en uitkeringen. Zo bleef het aandeel van Vlaanderen in de financiering van de sociale zekerheid stijgen, terwijl ook het aandeel in de uitkeringen opliep. Het aandeel in de uitkeringen bleef echter met 56,6% in 2003 ruim beneden het percentage van de Vlaamse bijdrage. Langzaamaan vindt er wel een zekere convergentie plaats inzake de sociale zekerheidsuitgaven tussen de verschillende gewesten.

Demografische ontwikkelingen en evoluties op de arbeidsmarkt zijn de reden voor die verschuivingen in de regionale verdeling. De Vlaamse bevolking vergrijst sneller dan de bevolking in de andere gewesten, wat zich uit in een verhoging van de pensioenuitgaven. Daartegenover staat dan weer dat het afnemend aantal jongeren gepaard gaat met een proportioneel kleiner aandeel in de kinderbijslagen. De situatie in de arbeidsmarkt is heel uiteenlopend in de gewesten. De werkloosheid in Wallonië is bijvoorbeeld een stuk hoger dan die in Vlaanderen. Vlamingen maken dan weer sneller en meer gebruik van brugpensioen en loopbaanonderbreking. De werkloosheidsuitgaven wegen echter zwaarder door, wat maakt dat het Vlaamse Gewest voor deze uitgaven slechts 50,7% ontvangt, wat een heel stuk minder is dan hun bevolkingsaandeel van 57,8%.

De grootste factor in de sociale zekerheid is die van de uitgaven voor ziekte en invaliditeit. Daar valt op dat Vlaanderen sinds 1990 een inhaalbeweging gedaan heeft, maar in 2003 nog altijd bijna 3% onder het percentage van z’n bevolkingsaantal zat.

Vlaanderen ontvangt -alle uitkeringen van de sociale zekerheid samengenomen- 56,4% van de uitgaven, Wallonië 33,8% en Brussel 9,8%.

Wat de ontvangsten betreft, ziet de situatie er anders uit. Daar staat Vlaanderen in voor 64,0% van de ontvangsten, tegenover 29,5% en 6,5% voor Wallonië en Brussel.

In vergelijking met hun respectievelijke bevolkingsaantallen van 57,8%, 32,5% en 9,7%, is duidelijk dat Vlaanderen sinds 1990 een opmars maakt wat de uitgaven betreft, maar in verhouding met de ontvangsten nog steeds veel te weinig van de uitgaven kan genieten.

Elke actieve Vlaming droeg in 2003 jaarlijks zo’n 1500 euro af om hun Waalse en Brusselse collega’s te depanneren en in die gewesten toe te laten de sociale uitkeringen te kunnen betalen. Dit moet echter genuanceerd worden, in die zin dat ambtenaren ook tot de actieve bevolking behoren. Zij betalen dan wel personenbelasting, maar dragen maar in geringe mate bij in de Sociale Lasten. In werkelijkheid draagt de actieve Vlaming gemiddeld dus meer bij.

Dit deeltje van de totale transfers die jaarlijks van Vlaanderen naar Wallonïe vloeien, heeft niets te maken met solidariteit. Dat laatste veronderstelt namelijk een objectief, doelmatig en redelijk geheel. Wat de geldstromen betreft, zijn die voorwaarden alleszins niet terug te vinden.

Conclusie van dit alles is dat Vlaanderen best wel solidair kan zijn met Wallonië, maar dat dit niet kan gebeuren via de huidige ondoorzichtige geldstromen van Vlaanderen naar Wallonië.