Barroso bij de Sovjets (Politiek Incorrect)

Afgelopen donderdag trokken de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso; de voorzitter van de Europese Raad Wolgang Schüssel en de Hoge Vertegenwoordiger van het Europese Gemeenschappelijke Buitenlands en Veiligheidsbeleid (oef, het is eruit...) Javier Solana naar de Russische badplaats Sochi aan de Zwarte Zee. Allen stuk voor stuk Europese hoogwaardige excellenties. Maar wat zouden ze nu toch uitsteken in een stad aan een Russisch strand? Gaan zonnen?

Neen, maar het lijkt er wel ongeveer op, gezien in datzelfde Sochi ook de Russische zonnekoning Vladimir Poetin in hoogsteigen persoon aanwezig was. De bedoeling was dus om tijdens een conferentie alle Europees-Russische energieconflicten van tafel te ruimen, met het gasdispuut begin dit jaar tussen Rusland en Oekraïne vers in het geheugen (zie http://politiekincorrect.web-log.nl/log/4537418).

Maar al snel werd duidelijk dat er met Rusland geen land te bezeilen valt. Enkele maanden geleden nog dreigde Poetin - het eigenlijke hoofd van het Russische staatsgeleide gasconcern Gazprom - de gaskraan naar Europa dicht te draaien en alternatieve handelspartners, zoals China, op te zoeken indien de EU nog lang kritiek zou spuien op het Russische energie- en gasbeleid. Die dreigende toon werd vorige donderdag ietwat getemperd, maar er is ten gronde nog maar weinig veranderd aan het gasconflict.

Zo eist Rusland nog steeds dat het ongebreideld toegang zou krijgen tot de Europese gasmarkt. In de geest van de vrije marktwerking is daar natuurlijk niets op tegen, maar gezien Ruslands zowat enige gasbedrijf Gazprom een staatsbedrijf is, zou Europa nog meer afhankelijk worden van de Russische politiek. Met alle gevaren vandien. Zelfs bij ons in de Antwerpse Kempen wil Gazprom nu een ondergrondse opslagplaats bouwen. De federale minister van Energie Marc Verwilghen (VLD) is jammer genoeg in die Russische val gelopen, en heeft Gazprom hiervoor alvast een exploratievergunning toegekend.

Maar goed; als Rusland toegang wil tot de Europese gasmarkt, waarom zou de omgekeerde beweging dan niet mogen? Die vraag moet Barroso zich blijkbaar wel hebben gesteld, gezien hij Rusland beleefd vroeg het internationale Energieverdrag te ratificeren. Dat Energieverdrag werd vlak na de implosie van de Sovjet-Unie in 1991 opgesteld om de Oost-Europese en Russische energiesectoren in de internationale handel beter te integreren. Het werd in 1994 te Lissabon ondertekend door alle Europese landen (uitgezonderd Servië-Montenegro; sinds vorige week zondag echter geen unie meer) en door Rusland. Doch, de ietwat 'informele' ondertekening van het akkoord wil nog zeker niet zeggen dat Rusland het Energieverdrag ook heeft geratificeerd.

Poetin reageerde dus furieus op Barroso's voorstel. De Russische nieuwe Stalin maakt namelijk bezwaar tegen een bijhordend protocol bij het Energieverdrag, dat bepaald dat alle leden van het Verdrag - zonder enige discriminatie - toegang krijgen tot de gasleidingen. Kortom, dat ook andere buitenlandse spelers op de Russische markt mogen operen. Juist tegen datgene wat Poetin van Europa verwacht verzet hij zich echter! Bovendien, aldus Poetin, zou de ratificatie van het Energieverdrag Gazprom - dus de Russische staat - zo'n 4,5 à 5 miljard dollar (= 3,5 à 3,9 miljard euro) kosten. Als postcommunistische demagoog vergeet Poetin er natuurlijk wel bij te zeggen dat de ratificatie van het internationaal Energieverdrag, wat dus de wederzijdse uitbouw in Rusland als Europa van een meer concurrentiële energiesector betekent, ook 480 à 600 miljard dollar (377 à 471 miljard euro) aan extra inkomsten voor de Russische economie kan opleveren. Wat meer is: Poetin koestert nu zelfs plannen om meer vat te krijgen op enkele energieprojecten in Oost-Rusland. Projecten die nu beheerd worden door het Nederlandse Shell en het Amerikaanse ExxonMobil.

Uit deze notoire ex-KGB'er kon dus andermaal geen enkel verstandig woord opgevangen worden. De Europese delegatie kwam dus maar van een kale reis terug uit Sochi. De vraag is dus natuurlijk wat er nu moet gebeuren met de Europese energiepolitiek? Europa is immers voor ongeveer 1/4 afhankelijk van Russisch gas. Een eerste stap zou kunnen zijn dat de Europese Unie meer investeert in onderzoek & ontwikkeling - de fameuze Lissabondoelstellingen, weet u nog? - waardoor er technologieën kunnen ontwikkeld worden die ons minder afhankelijk maken van (Russisch) gas. Op dit moment wordt er namelijk amper 1,9% van het totale Europese BBP geïnvesteerd in O&O, wat nog zeer ver verwijderd is van de 3%-Lissabonnorm. En nog veel verder weg van 2,59% in de VSA of 3,15% in Japan. En gezien conform de recent door het Europees Parlement goedgekeurde Europese begroting maar liefst 87,2% van dit budget de komende jaren (2007-2013) naar landbouw en regionale ontwikkeling zal gaan, zal er niet meteen veel geld overblijven voor extra O&O-investeringen. En het privaat kapitaal wordt, in West-Europa, nog steeds ontmoedigd te investeren in meer O&O gezien de fiscale pletwals die er rijdt.

Een nog eenvoudiger oplossing is natuurlijk president Poetin en zijn marionettenkompanie Gazprom wegstemmen bij de komende Russische presidentsverkiezingen in 2008. Als er daar natuurlijk vrije verkiezingen bestaan... Het is alleszins duidelijk dat met Poetin aan het roer van Rusland dat de Koude Oorlog nog verre van afgelopen is. Meer zelfs: Zijn Sovjet-voorganger Michail Gorbatsjov was tenminste nog zo verstandig met "glasnost" en "perestrojka" te regeren (maatregelen die uiteindelijk tot de totale ineenstorting van het socialistische imperium hebben geleid). Maar deze Leninistische despoot met notoir KGB-verleden krijgt het al benauwd bij het horen van termen als "privaat kapitaal" en "concurrentie". En noch Rusland, noch Europa zullen hier wel bij varen.