Marginalizering van de Media: een Belgisch Fenomeen? (Law & Justice)

In "Groeiende marginalizering van de media: een Belgisch fenomeen?" schrijft Rudi De Ceuster, beroepsjournalist, dat het vertrouwen van de modale Vlaming in de media tot een historisch dieptepunt is gezakt.

"(...) Slechts iets meer dan 1 op 7 Belgen koopt dagelijks een krant (één op 8 in Wallonië, één op 7 in Vlaanderen). We blijven daarmee schromelijk ten achter op onze buurlanden: 1 op 3,6 Duitsers, één op 3,4 Britten, en één op 4 Nederlanders koopt dagelijks een krant. Zelfs in televisie- en Internet-land USA koopt één op 4 Amerikanen dagelijks een krant. De penetratie van dagbladen in het dagelijks leven in Vlaanderen is dan ook bedroevend te noemen.

Het is natuurlijk zo dat niemand een krant koopt omwille van de publiciteit die erin verschijnt – wél omwille van het nieuws, de inhoud, de commentaar die hij erin meekrijgt. Er schort dus duidelijk iets aan het nieuws- en informatieaanbod bij onze kranten (want de buurlanden scoren dubbel zo goed).

Men kan overigens gelijkaardige bedenkingen maken bij de cijfers die de audiovisuele media hanteren: zelfs op een goede kijkdag volgen hooguit 1,2 miljoen Vlamingen het nieuws op een Vlaamse televisie-zender. Dat betekent dat 4 op 5 Vlamingen niet kijken, of, zoals schrijver dezes, naar buitenlandse zenders kijken, omdat zij de inhoudelijke zwakte van binnen- en buitenlands nieuws op de Vlaamse zenders niet langer pikken.

Deze bedenkingen moeten ons tevens tot een grote relativering aanzetten van de vermoede invloed die de media wordt toegeschreven wanneer het om politieke verslaggeving en duiding gaat: de grote meerderheid van de Vlamingen (en per extrapolatie ook Belgen) heeft blijkbaar lak aan wat de media verkondigen, of aan de boodschap die politici graag ventileren via bevriende media of journalisten.

Wellicht ligt daar bijvoorbeeld deels de verklaring waarom een politieke partij die – al dan niet terecht – nu al 20 jaar gediabolizeerd wordt in de Belgische pers is uitgegroeid tot de grootste partij in dit land. Buitenlanders, die onze media lezen, hebben het doorgaans moeilijk om dit fenomeen rationeel te verklaren – tenzij via een inderdaad marginale beïnvloeding van het publiek door de media, wat toch ernstige vragen stelt over het democratische gehalte van deze samenleving.

Hoe kunnen we dit alles een andere richting insturen? (...)"

Dit onderwerp doet mij denken aan een boek dat ik recent las, "Handelaars in nieuws" van Freddy De Pauw, voormalig buitenland-journalist van De Standaard en mede-initiatiefnemer van Uitpers, het "Webzine voor internationale politiek", met een gratis e-nieuwsbrief. Ik heb me alvast hierop geabonneerd. Freddy De Pauw heeft het in zijn boek, naast enkele bedenkingen over blogs (p. 135) onder andere ook over de zelfcensuur in de journalistiek :

"(...) Angst is bij lange na niet de enige drijfveer voor manifeste zelfcensuur, die de jongste tijd vaak eufemistisch wordt ingekleed als 'zelfregulering'. Dat soort eufemismen zijn ook een uiting van zelfcensuur. Ik citeer even uit De Journalist, het maandblad van de Vereniging van Vlaamse Journalisten van juni 2002. Daarin verscheen een kort verslag over een studie van Karin de Clerq over het onderwerp:

'Zelfregulering is beseffen tot waar je kunt schrijven en vanaf wanneer je morele en wettelijke grenzen aan het overschrijden bent. Vroeger werd dat zelfcensuur genoemd, maar dat woord werd blijkbaar door minder en minder confraters gepruimd.'

Is dit een vorm van zelfbedrog? Het verbannen van de term zelfcensuur en het zedig spreken over zelfregulering wekken onze achterdocht, dit is vooralzelfbegoocheling.

Het is natuurlijk altijd mogelijk dat het zichzelf opleggen van beperkingen bij het gebruik van termen, bij het behandelen of weglaten van thema's simpelweg is ingegeven door kiesheid. Soms zouden journalisten zich beter aan de regels van zelfregulering houden. (...)" (p. 109)

Nova Civitas Antwerpen organiseert op 24 april e.k. om 20 uur in het IPV (Internationaal Perscentrum Vlaanderen) op de Grote Markt 40 in Antwerpen een debatavond over “De Belgische media bekeken door een buitenlandse bril” met deelname van enkele buitenlandse journalisten: Michael Stabenow, journalist bij de Frankfurter Allgemeine Zeitung, Voorzitter van de IPA (International Press Association), Timothy King (pdf), journalist bij de “European Voice” (The Economist Group) en Heribert Korfmacher, zelfstandig journalist te Brussel, voormalig Directeur van de “Deutsche Welle” te Brussel.