De gedesoriënteerde oriëntatienota (Politiek Incorrect)

Eergisteren had de federale regering na lang nachtelijk vergaderwerk dan toch de zogenaamde 'oriëntatienota' over de eindeloopbaanproblematiek en de financiering van de sociale zekerheid anders aan te pakken. De nota wordt nu ter discussie voorgelegd aan de sociale zekerheid, die dan in de loop van volgende week met de regering de definitieve gesprekken dienen aan te knopen. Bedoeling is dat Verhofstadt tijdens zijn beleidsverklaring - normaliter op 11 oktober - kan pronken met een heus akkoord.

Als er één ding gezegd kan worden over de nota, en misschien niet in het minst over de manier waarop deze nota tot stand is gekomen, is het wel dat het zeer vaag en chaotisch is. Na het debacle over de energiecheque, dacht de PS de VLD nog eens te kunnen strikken door te opperen dat zij om de financiering van de sociale zekerheid te handhaven, de kinderbijslag op het eerste kind volledig af te schaffen. 'Nonsens', verklaarde de VLD-kopstukken diezelfde dag nog, en wezen de Parti Socialiste diezelfde dag nog met de vinger, omdat zij op die manier de aandacht probeert van zich af te leiden, daar drie Franstalige socialistische schepenen in Charleroi thans in een corruptieschandaal zijn verwikkeld. Een bericht dat gelekt overigens gelekt werd door de MR. Het spreekt voor zich dat het socialistische kamp geen kans onverlet liet om niemand minder dan de MR-voorzitter en minister van Financiën Didier Reynders hardhandig aan te pakken, door hem te berispen over zijn woorden die hij sprak tegenoverstaan de petroleumsector. In een mededeling wist Reynders namelijk te melden dat de eenheidsprijs voor stookolie er niet zou komen. Dit schoot echter in het verkeerde keelgaat van de modale SP.A'er/PS'er. Kortom, de manier waarop er de laatste dagen 'gewerkt' werd aan de nota was niet meteen fraai. Het lijkt erop dat de paarse regering steeds meer en meer op een onbestuurbare bende Rwandese guerillastrijders die elkaar stuk voor stuk afmaken. Zouden de informele gesprekken met Leterme en Di Rupo om de vorming van een rood-roomse regering op federaal niveau aan te gaan dan toch enige vruchten afgeworpen hebben, en zou laatstgenoemde nu eindelijk het ultieme moment gezien hebben om van die 'ultraliberalen' verlost te geraken? Di Rupo beweert steeds van niet, maar het spreekt voor zich dat het met de christen-democraten veel gemakkelijker zou zijn de socialistische voorstellen zonder verwijl door de regering en parlement te drukken. En in het befaamde Humo-interview van enkele weken terug was Di Rupo ook niet meteen mals voor de huidige eerste minister: "Als een van de vier partijen zegt dat Verhofstadt eerste minister af is, dan is hij eerste minister af." Duidelijker kan het dus niet. Alleszins lijkt het er steeds meer en meer op dat de boutade die Verhofstadt gebruikte bij het aantreden van zijn (nieuwe) regering in 2003 wel lijkt te kloppen: "Er bestaan geen blauwe of rode ministers. Er bestaan alleen paarse ministers." Inderdaad. Onze ministers zien knalpaars door het elkaar bont en blauw slaan.

Maar terug naar de nota zelf. Zoals reeds gezegd is deze enorm vaag, en eigenlijk volledig ontoereikend om ook maar een maatregel van uit te voeren. Zo valt het ook op dat de nota met wel bijzonder veel rode inkt is neergepend. Het liberale voorstel om het (brug)pensioenrecht niet meer te baseren op leeftijd, maar wel op het aantal gewerkte jaren - in sé veertig - is van tafel geveegd, en dan toch vervangen door het leeftijdscriterium. Die leeftijd zou volgens de nota in eerste fase verhoogd worden van 58 naar 59 jaar, en minister van Tewerkstelling Van den Bossche heeft ook al laten doorschemeren dat vanaf 2012 deze leeftijd met nog eens een jaar tot de zestigste verjaardag wordt verhoogd. Een welgemeende uitspraak die ze echter beter niet had gejaagd, want nu zijn de vakbonden wederom door het dolle heen. Het socialistische ABVV heeft reeds aangekondigd in de week van de beleidsverklaring van de premier een algemene 24-urenstaking op getouw te zetten indien de regering geen rekening houdt met hun grieven. In concreto betekent dit dus dat het recht op brugpensioen onverkort moet blijven voortbestaan. Tja, op die manier geraken we niet veel vooruit. Ook de confraters van het ACV hebben laten verstaan mee met het ABVV op de barricaden te springen, hoewel ze de regering toch iets meer tijd wil geven om tot een vergelijk te komen met de sociale partners.

De nota wil voorts nog de introductie van de pensioenbonus. Een goede maatregel om mensen aan te moedigen langer te werken, alleen is ze nogal kostelijk voor de regering. Het het daarom nog wenselijker geweest de pensioenmalus ook in te voeren, maar die is er niet gekomen onder druk van vooral de PS. Ook de Canada Dry-regelingen om werknemers vervroegd met pensioen te sturen zullen worden ontmoedigd worden door hierop extra sociale bijdragen op te zullen heffen. Daar is uiteraard niets mis mee, alleen is de kans groot dat dit weerom leidt tot een enorme meerkost voor het ondernemingsleven. En om even op het brugpensioen te komen: de oriëntatienota vermeldt dan wel dat de leeftijd om in aanmerking voor brugpensioen te komen zal worden verhoogd, maar nergens staat er ook maar een letter te lezen over de hoogte van het brugpensioen, dat momenteel maar liefst 75% van het laatst verdiende nettoloon bedraagt, en daarmee ook een van de voornaamste redenen is waarom oudere werknemers zo snel de arbeidsmarkt verlaten. Ook de jeugdwerkloosheid zou volgens de nota bestreden worden; dit door financiële stages in de vorm van een startbonus voor jongeren, alsmede enkele fiscale stimuli voor de werkgevers. Een thema alleszins met een zeer grote communautaire dimensie, gezien van alle schoolverlaters 'slechts' 15,5% na drie jaar nog steeds werkloos is, tegenover maar liefst 38,2% in Wallonië. Want over een regionale aanpak van de hele (einde)loopbaanproblematiek is het ook met een vergrootglas doorheen de tekst zoeken. Blijkbaar niet zo politiek correct.

Ten slotte heeft de regering ook nog wat maatregelen in petto om de sociale zekerheid te herfinancieren. Momenteel wordt 74% van de sociale zekerheid gefinancierd door lasten op arbeid. Dat zou volgens de nota zeer simpel veranderen - niet door de btw te verhogen en/of een robottaks te introduceren - maar wel door de strijd tegen het zwartwerk op te drijven en een hoger percentage van de bedrijfsvoorheffing te reserveren voor de sociale zekerheid.Dat de strijd tegen de fiscale fraude wordt opgevoerd valt te toe te juichen, alleen moet de regering zich eens dringend afvragen of zij zelf niet de oorzaak is van het feit dat het zwartwerkcircuit in België goed is voor maar liefst 22% van het BBP. Binnen de ‘oude’ Europese Unie van de vijftien ligt dit aandeel alleen in Italië en Griekenland opmerkelijk hoger. Want de voornaamste redenen om de witte schort af te doen, is omdat de wetgeving inzake fiscaliteit en de hoogte van de personenbelasting te hoog ligt. Als de regering het echt menens is met de strijd tegen zwartwerk, dan voert ze niet onverwijld, echter wel onmiddellijk, de vlaktaks in. Het zwartwerk zal als (zwarte) sneeuw voor de zon verdwijnen. Om de specifieke tak van de gezondheidszorg te financieren, is de regering ook zeer 'budgettair creatief' bezig. Het concept is terzake om, indien de inkomsten uit sociale bijdragen niet volstaan, het gat in de gezondheidszorg dicht te rijden uit middelen van de algemene begroting. Dit is gewoon lachwekkend. De regering moet jaar na jaar steeds weer met eenmalige maatregelen - zoals het Belgacom-pensioenfonds, de inkomsten uit de fiscale amnestie, de verkoop van BIAC-aandelen, het laattijdig doorstorten van de inkomsten uit de Elia-heffing, enzovoort - de eindjes aan elkaar knopen om de begroting in evenwicht te krijgen. Het is dan ook maar al te voorbarig te stellen dat ze in staat zou zijn de gezondheidszorg extra financieel gewicht te leveren. Echte grote doorbraken inzake sociale zekerheid moeten dus niet verwacht worden: De nota zwijgt zeer zedig over de uitgavenzijde. Geen volledig uitgebouwd driepijlersysteem inzake pensioenen en ziekteverzekering dus, geen beperking van de werkloosheidsvergoeding in tijd, geen rationeel geneesmiddelenverbruik, geen sanctiemechanismen jegens dure en onnodige zorgverstrekking in Wallonië, en ga zo maar door.

Maar uiteindelijk is het meest slaande van al uit heel deze oriëntatienota dat de regering nergens een cijfer op de totale kost van deze hele operatie. De reden hiervoor is simpel: Niemand weet wat nu eigenlijk de ware toedracht van de begroting is. Volgens de VLD moet er tegen volgend jaar een tekort van om en bij de 2,5 miljard euro dichtgereden worden. De SP.A ziet het minder 'voluntaristisch' in, en schat het tekort zelfs op 5 miljard euro. Dat is zo maar eventjes het dubbele! Tja.. wat is het dan eigenlijk? De enige officiële cijfers die bekend zijn gemaakt, zijn die van de Belgische Nationale Bank in juni laatsleden. Toen raamde zij het tekort in de federale begroting op 1,4% van het BBP ofte 4 miljard euro, en dit dus tegen 2006. Of er an sich dan nog wel veel geld zal zijn om concrete maatregelen uit te voeren, is en blijft nog maar de vraag.