Chris Demeyere (en ikzelf) over liberalisme (The Flemish Beerdrinker)

Vergeet "links" of "rechts", probeer collectief versus individu, en je bent al een heel stap verder over wat het liberalisme nu eigenlijk precies is. Met de tweedeling links/rechts heeft het niets te maken:

Meer en meer hoor ik geruchten over een verrechtsing van de VLD die op til is. Overigens zijn er ook geruchten die een verlinksing aankondigen. Grappig eigenlijk. Ik heb veel kritiek geleverd op de VLD en de kern van die kritiek is dat ze niet liberaal genoeg is. Een verrechtsing of verlinksing zou dat probleem enkel nog doen toenemen. In feite is de verrechtsing erop gericht om de kleine zelfstandige terug te lokken van het Vlaams Belang, terwijl de verlinksing wat twijfelende intellectuelen terug wil lokken. Nog zoiets. Elke intellectueel is links, wist u dat nog niet? Ik ben niet links en dus ook geen intellectueel. (einde sarcasme. of het begin ervan?) Links en rechts zijn echter behoorlijk gelijkaardig vanuit liberaal standpunt. Ze stellen beide de maatschappij en de staat boven het individu. De ene omwille van meer veiligheid en moreel fatsoen voor dat individu, waarvoor het zijn vrijheid moet opgeven. ( vreemd genoeg ook heel wat verdedigers aan linkerzijde zoals Louis Tobback en Flor Koninckx) De andere willen het individu meer welzijn bezorgen, maar daarvoor moet het wél in de pas lopen. Overigens is het niet zo uitzonderlijk dat linkse en rechtse ideeën door elkaar lopen. Liberalisme daarentegen heeft een andere visie. Liberalisme stelt het individu als absoluut middelpunt. En wel élk individu als individu. Het individu primeert op de staat en die staat is er overigens enkel maar om bepaalde relaties tussen individuen te regelen. Met het individu zélf heeft de staat niets te maken. De liberaal is niet links of rechts. Hij of zij streeft in de eerste plaats naar individuele vrijheid op élk vlak. Dat is wat de VLD verdedigt.

Laten we toch eens ophouden over die discussie of de VLD nu links of rechts moet worden of zijn. De VLD komt op voor de belangen van het individu. Dat is rechts, zullen sommigen zeggen, maar die dat beweren stellen individualisme gelijk met egoïsme. Ten onrechte. De tweeling collectief/individu staat niet gelijk aan solidariteit/egoïsme. Groepen en andere collectieve organisatievormen kunnen zeer egoïstisch zijn en anderen buiten sluiten. Ware solidariteit van de andere kant vetrekt dan weer vanuit het individu. Dat is precies zo met spiritualiteit. Spiritualiteit wordt door sommigen, net als solidariteit, gezien als het wondermiddel dat onze huidige geïndividualiseerde en dus egoïstische samenleving van de ondergang kan redden. En deze stelling wordt heus niet alleen verkondigd door de vertegenwoordigers van de Kerk, maar ook door vele linkse intellectuelen. Maar lege kerken, of de teloorgang van de vakbonden, betekent echt niet dat onze samenleving minder solidair of spiritueel wordt. Deze misvatting komt omdat zowel "links" als "rechts" solidariteit of spiritualiteit als een groepsgebeuren aanzien, als iets collectiefs. Spiritualieit echter is de individueelste expressie van de individueelste emotie. Het zou best kunnen dat je die emotie in groep wil beleven, maar de belevenis zelf blijft individueel, blijft van jezelf. Collectieve voorzieningen zijn soms nodig. Dergelijke voorzieningen kunnen immers ook bevrijdend zijn. Niet dagelijks dankzij de trein in de file moeten staan is, hoe je het nu draait of keert, een bevrijding voor vele mensen. (Wat nog niet wil zeggen dat collectieve voorzieningen persé door de staat moeten worden voorzien, of zelfs maar gefinancierd.) Maar die bevrijding komt mijns inziens alleen tot stand wanneer de burger zelf, het individu zelf, ervoor kiest om de trein te nemen, en de auto te laten staan. Als hij desondanks toch met de wagen in de file wil blijven staan, is dat zijn keuze en moet men die respecteren. Hetzelfde geldt voor zoiets als de sociale zekerheid. Iedereen verplichten bij te dragen, noemt men solidariteit. Ik noem dat egoïsme. Het is in elk geval dwang. Waarom niet een fonds creëren, en dat mag voor mijn part een overheidsfonds zijn, waar iedereen vrijwillig aan bijdraagt? De overheid moet dan elk individu overtuigen om daaraan bij te dragen. Maar wanneer ze op een geloofwaardige manier kan uitleggen dat het geld van dat fonds terecht komt bij de echte hulpbehoevenden, dan denk ik dat men zal merken dat er onder de mensen heel wat solidariteit zal aanwezig zijn. Echte solidariteit, komende vanuit het individu, en niet opgelegd door het grote collectief, de staat genoemd.