Straffe taal (De andere kijk)

Ik kon eerst mijn ogen eerst niet geloven, maar het staat wel degelijk te lezen op de eerste bladzijde van Knack van deze week.

De bewering van de Londonse burgemeester Ken Livingstone dat de bomaanslagen in zijn stad het gevolg zijn van het Amerikaanse en Britse optreden in het Midden-Oosten én van de bezetting van Irak, is van dezelfde orde als de stelling dat de opkomst van Hitler en de nazi's, de jodenvervolgingen en de Tweede Wereldoorlog allemaal het gevolg waren van de zware herstelbetalingen die Duitsland na de Eerste Wereldoorlog werden opgelegd.

Livingstone, ooit binnen Labour gerangschikt als een van de loony left, ontving enige tijd geleden op zijn stadhuis de Egyptische fundamentalist Yussuf Al-Qaradawi, een man die zelfmoordaanslagen bejubelt en de jacht op homoseksuelen aanmoedigt. Livingstone deed dat met alle denkbare egards. Toch kon dat niet verhinderen dat 58 van zijn stadsgenoten de ochtend van 7 juli de dood vonden in bomaanslagen gepleegd door het volk dat door Al-Qaradawi letterlijk de hemel in wordt geprezen. Dat London, tot grote wanhoop van de meeste Europese veiligheidsdiensten, onderdak verschaft aan nogal wat Bin-Laden leerlingen heeft de stad evenmin gebaat.

Het zal wel zijn dat het militaire optreden van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk in Irak de kansen op terreurdaden in het Westen opvoert, toch hebben de bommenleggers weinig op met Irak en het lot van de Irakezen die dagelijks omkomen - veelal als gevolg van aanslagen gepleegd door hun medestanders. Laat staan dat ze zich zouden bekommeren om het lot van de Palestijnen in de kampen van Gaza en de achtergestelde allochtonen in de West-Europese steden. Het politieke nut van het opblazen van hotels in Sharm El-Sheikh, met overwegen Egyptische slachtoffers, is voor de lokale Arabische bevolking ook al niet erg duidelijk.

De recente geschiedenis toont aan dat de terreur van de fundamentalisten een andere agenda dient. De eerste bomaanslag tegen het WTC in New York dateert al van 1993. Toen was van een bezetting van Irak nog geen sprake. Zelfs van een aanval op de Al-Qaeda bases in Afghanistan wilden de toenmalige Amerikaanse president Bill Clinton noch zijn legergeneraals iets horen.

Dat de coalitietroepen in 1991, eenmaal Koeweit bevrijd, geheel volgens de richtlijnen van de Verenigde Naties Saddam Hoessein in Bagdad met rust lieten, heeft de terroristen niet belet Amerikaanse ambassades in Afrika en een marineschip voor anker in Jemen op te blazen. Dat Amerikanen en Britten naderhand troepen uitstuurden om de moslims in Bosnië te beschermen evenmin.

De internationale brigade van het terrorisme koestert de illusie dat zij de westerse samenleving, die zij met haar deugdzame razernij te lijf gaat, kan ontwrichten. Maar daarvoor is de westerse samenleving veel te veerkrachtig. Veel veerkrachtiger in elk geval dan de verdorde maatschappij die de fanatieke bommenleggers, zich beroepend op een 18de-eeuwse religieuze aberratie, voorstaan.

Maar de zenuwachtigheid is nu groot onder Europese politici die, na de aanslagen in Madrid en London, de schrik om het hart is geslagen. Tijdens Europese conclaven wordt er gezocht naar middelen om de terroristen een stap voor te blijven.

De shoot-to-kill-aanpak van de Engelse veiligheidsdiensten heeft al voor een eerste onschuldig slachtoffer gezorgd. Er wordt nu gedacht aan nog meer preventieve arrestaties, het langdurig opslaan van telefoon-, internet- en e-mailgegevens, aan nog meer bewakingscamera's.

Peter Hustinx, de Europese toezichthouder op databescherming, heeft al gewaarschuwd dat we het hulpje van de terroristen worden 'als we uit emotie onze eigen wetgeving en grondrechten lek schieten'.

Geen enkele wet, ook al moet die de burger beschermen tegen terreur, kan alleen op basis van haar nut worden verantwoord, als ze niet door de hele samenleving wordt gedragen. En die samenleving is overigens de vrucht van onze vrijheid, en, zoals Jean-Marie Guéhenno dat treffend verwoordde, een kostbare erfenis van onze geschiedenis.

Straffe taal van Rik Van Cauwelaert. Ongewone taal ook voor de (schrijvende) pers van tegenwoordig. Taal die ongetwijfeld niet in goede aarde zal vallen bij bijvoorbeeld Jean Vanempten.

Wij kunnen inderdaad onze burgerlijke vrijheden niet opofferen onder druk van het terrorisme. Maar de overheid heeft ook de plicht om haar burgers te beschermen. Het is een moeilijke evenwichtsoefening. Een eerlijk debat is dan ook op zijn plaats.